“Als zekerheden verdwijnen, doemen zich nieuwe mogelijkheden op”
Iedereen weet wel iets van kunst af hetzij of ze er geïnteresseerd in zijn of vanwege de verplichte uitstapjes en museabezoeken via school, wij kennen onze klassieken; ‘de nachtwacht’ van Rembrandt, ‘de aardappeleters’ van Vincent van Gogh, ‘het vrolijke huisgezin’ van Jan Steen (niet zo zeer bij naam maar meer van de uitdrukking ‘het huishouden van Jan Steen’ ) enzovoort. Maar wat is kunst nu eigenlijk? Zijn er bepaalde regels/richtlijnen voor waar we ons aan dienen te houden om ‘kunst’ te maken of om iets als ‘kunst’ te beschouwen? De regels/richtlijnen waar vroegere kunstenaars zich aan hielden lijken in het hedendaagse tijdperk compleet vervaagd of zelfs te zijn verdwenen, en waar vroeger een duidelijk idee achter een kunstwerk zat of kunst herkenbaar was kun je daar nu vaak maar naar gissen. Het begrip ‘kunst’ leek gedefinieerd en heeft ons voorzien van een bepaald zicht op kunst die gericht is op ‘schoonheid’ op ‘werkelijkheid’, waardoor we hedendaagse kunst vaak niet als kunst zien of gewoon niet begrijpen. De kunst is dan ook om onszelf te ontdoen van deze richtlijnen en buiten onze referentiekader te stappen zodat we net zoals de moderne kunstenaar op ontdekkingsreis kunnen gaan en nieuwe dingen kunnen ontdekken, want ‘als zekerheden verdwijnen, doemen zich nieuwe mogelijkheden op’. En zo begon mijn reis….
Na mijn zekerheden aan de kant te hebben gezet, en niet enkel kijkende naar de dingen die mijn aandacht trokken, doemde er zeker nieuwe mogelijkheden op waardoor mijn kijk steeds breder werd en andere dingen ook meer interessant begonnen te worden. Mijn kunstzinnige reis begon bij het lezen van artikelen uit de kunstbijlage van de Volkskrant en het Cultureel supplement van het NRC Handelsblad. Iedere week verwonderde het me weer hoeveel verschillende opvattingen er alleen al over het begrip ‘kunst’ zijn laat staan de verscheidenheid aan kunstvormen. Iedere kunstenaar heeft een andere visie op kunst en op de maatschappij, door middel van zijn kunstwerken neemt hij je mee op reis door zijn wereld, zijn denkbeelden. Zo kan de kunstenaar je via zijn werk eens goed aan het denken zetten over bijvoorbeeld de relatie tussen mens en dier, zoals Damien Hirst die immens grote kunstwerken gemaakt heeft waarbij hij doorgezaagde koeien, schapen en een haai op sterk water heeft gezet. Zijn statement; ‘dit is de kunst die gaat over de vergankelijkheid van het leven, over leven en dood. Waarin mens en dier uiteindelijk gelijk zijn.’ (1) Hij verbeelde de wraak van dier op mens.
De kunstenaar kan je ook laten nadenken over politieke kwesties, over migraties; Tijdens de biënnale voor Europese kunst de ‘manifesta8’ laten verschillende kunstenaars met hun installaties hun opvattingen over ‘de gespannen houding tussen Europa en dé islam’(2) en migratie zien. Een mooi voorbeeld is de installatie ‘Ontaard’ van de Portugese kunstenares Carla Filipe, het kunstwerk bestaat uit een cementvloer waarin ze water uit de Middellandse zee heeft verwerkt als symbool voor de gevaarlijke route die veel migranten nemen richting Europa. Ook kunnen kunstenaars je gewoon letterlijk mee op reis nemen zoals de kunstenares Suchan Kinoshita die tijdens de manifestatie ‘de koffer van de celibatair’ mensen meenam ‘op een reis van 24 uur. Toeval bepaalde het reisschema. Niet de eindbestemming, maar de ervaring van het onderweg zijn en van de persoonlijke, zij het tijdelijke, verbondenheid stond voorop.’(3) Wat ook wel grappig is en terugverwijst naar de inleiding over dat hedendaagse kunst vaak niet begrepen wordt bewijst het kunstwerk ‘Stofbal’ die Kinoshita tentoonstelde tijdens de kunstbeurs Art Amsterdam. ‘Stofbal’ wat een ‘fragiel monument vanuit de stofzuiger gepeuterd huisvuil’ (4) is, herkenden de schoonmaaksters helaas niet als kunstwerk en hadden het opgezogen.
Tijdens mijn reis door het kunstlandschap openbaarde er zich ook vele nieuwe kunstvormen die mij erg fascineerde zoals de vorm ‘technische’, ‘kinetische’ kunst. Daan Roosegaarde bijvoorbeeld maakt ‘interactive landscapes’. Zo heeft hij een muur opgedeeld in honderden symmetrische vierkante vakjes die hij heeft afgesloten met hittegevoelige folie, ‘achter het folie zit een lampje dat aangaat als er iemand langsloopt. Door de hitte krult het folie open, waardoor het lampje zichtbaar wordt en de muur zich als een lichtgevende lotusbloem openvouwt voor de toeschouwer.’(5) Het werk heet dan ook heel toepasselijk ‘Lotus’. Een andere kunstvorm die voor mij nieuw was is: ‘Land art’, waarbij kunstenaars in plaats van olieverf en doek, aardse materialen gingen gebruiken als zand en rotsen. De kwasten en spatels maakten plaats voor kraanwagens en graafmachines, ‘grootschaligheid, vergankelijkheid, onverkoopbaarheid waren de belangrijkste eigenschappen van de nieuwe kunstvorm.’ (6) Met dit gedachtegoed ontstonden er mega beeldhouwwerken zoals ‘City’ van Michael Heizer, gevestigd in de Woestijn van Nevada, na 30 jaar is deze omvangrijke stad nog steeds niet klaar.
Verder lieten de artikelen me niet alleen kennismaken met de wereld/denk- beelden van kunstenaars maar namen ze me ook mee naar andere landen. Zo is me gemeld dat er in een kleine stad in China genaamd Xiamen ‘een cultureel revolutietje’ (7) is geweest waardoor Xiamen , nu inmiddels al tien jaar, dé plek is voor jonge kunstenaars uit Europa. En als er in de krant geen informatie had gestaan over de Open Art Fair in Utrecht, waren veel dingen me wellicht ontgaan. Wat jammerlijk zou zijn geweest maar me nu gelukkig wel heeft doen kennismaken met verschillende kunst uit verschillende landen. Op de Open Art Fair exposeerden namelijk verschillende galerieën uit verschillende landen wat me de mogelijkheid gaf om in het miniatuur een wereldreis te maken en wat me deed inzien dat kunst in een bepaald land erg typerend kan zijn ; de Praagse kunst liet me echt de Praagse cultuur zien en het typische Praagse mensbeeld.
De vele fascinerende en vernieuwende dingen die me werden voorgespiegeld deden me beseffen dat mijn kunstzinnige reis pas net begonnen is en voorlopig ook niet zou eindigen want kunst gaat nu eenmaal met zijn tijd mee en is veranderlijk, het kunstlandschap blijft een reis, een constant ontdekken, en zal nooit een bestemming worden.
Noten;
(1) ‘Een dodelijke kip’, Archetype, door Hein Janssen, uit de Volkskrant 01-10-2010
(2) ‘Een vloer van zeewater’, veel kunst over migratie op manifestatie in Spanje, door Merijn de Waal, uit het NRC Handelsblad 05-10-2010.
(3) ‘ Is het echt? Of gezichtsbedrog?’Recensie tentoonstelling van Suchan Kinoshita, door Marina de Vries, uit de Volkskrant 22-10-2010.
(4) ‘ Is het echt? Of gezichtsbedrog?’Recensie tentoonstelling van Suchan Kinoshita, door Marina de Vries, uit de Volkskrant 22-10-2010.
(5) ‘Kunst per strekkende meter’, interview kunstenaar Daan Roosegaarde, door Jeroen Junte, uit de Volkskrant 08-10-2010.
(6) ‘Hemelse ellipsen in de woestijn’, epische landschapskunst in het wilde westen, door Sandra Smallenburg, uit het NRC Handelsblad 29-10-2010.
(7) ‘Een cultureel revolutietje’, een overzicht van 10 jaar kunstcentrum in Xiamen, door Sacha Bronwasser, uit de Volkskrant 01-10-2010.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten